Hướng dẫn sử dụng VPS Ubuntu

Nếu bạn mới thuê một VPS Ubuntu để chạy website, app hay thử nghiệm dự án cá nhân, thì bước đầu tiên cần làm quen chính là kết nối và thao tác qua SSH. Đây là kỹ năng quan trọng giúp bạn quản lý server hiệu quả và an toàn.

SSH là gì và tại sao cần dùng?

SSH (Secure Shell) là một giao thức mạng cho phép bạn kết nối đến VPS từ xa thông qua dòng lệnh. Toàn bộ dữ liệu truyền qua SSH được mã hóa, giúp bảo mật cao hơn nhiều so với các giao thức cũ như Telnet.

Bảo mật: ngăn chặn việc nghe lén hoặc đánh cắp dữ liệu.
Toàn quyền quản lý: truy cập sâu vào hệ thống, từ cài đặt phần mềm đến cấu hình bảo mật.
Tiện lợi: có thể kết nối từ bất kỳ đâu, chỉ cần có mạng Internet.

Chuẩn bị trước khi kết nối VPS

Để đăng nhập vào VPS qua SSH, bạn cần chuẩn bị:

Thông tin VPS: địa chỉ IP, tài khoản đăng nhập (thường mặc định là root) và mật khẩu.
Công cụ kết nối:
- Linux/MacOS: sử dụng trực tiếp Terminal.
- Windows: có thể dùng Windows Terminal, PowerShell, hoặc phần mềm PuTTY.

Cách đăng nhập vào VPS Ubuntu bằng SSH

Mở terminal trên máy tính của bạn và nhập:

ssh root@IP_VPS

Ví dụ:

ssh root@123.45.67.89

Khi được hỏi xác nhận fingerprint, gõ yes.
Nhập mật khẩu VPS.
Nếu thành công, màn hình sẽ hiển thị prompt:

root@vps-123456:~#

Từ đây, bạn đã có thể điều khiển VPS Ubuntu qua SSH.

Một số lệnh cơ bản nên biết

Cập nhật hệ thống:
```
apt update && apt upgrade -y
```

Tạo user mới:

adduser tenuser
usermod -aG sudo tenuser

Chuyển sang user vừa tạo:
```
su - tenuser
```
Thoát SSH:
```
exit
```

Bảo mật hơn với SSH Key

Thay vì đăng nhập bằng mật khẩu (dễ bị tấn công brute force), bạn nên dùng SSH Key.

Tạo SSH key trên máy cá nhân:
```
ssh-keygen -t rsa -b 4096
```
(mặc định lưu tại ~/.ssh/id_rsa)
Copy public key lên VPS:
```
ssh-copy-id tenuser@IP_VPS
```
Kết nối lại không cần mật khẩu:
```
ssh tenuser@IP_VPS
```

Một số mẹo sử dụng VPS hiệu quả qua SSH

Dùng tmux hoặc screen: giữ phiên làm việc kể cả khi mất kết nối.
Luôn cập nhật bảo mật với apt upgrade.
Giới hạn port mở bằng tường lửa UFW.
Đổi port SSH mặc định (22) để tránh bị scan và brute force.

Kết luận

Sử dụng VPS Ubuntu qua SSH là kỹ năng bắt buộc nếu bạn muốn làm chủ hệ thống của mình. Ban đầu có thể hơi khó, nhưng khi đã quen, bạn sẽ thấy đây là cách quản lý server an toàn, tiện lợi và mạnh mẽ nhất. Hãy bắt đầu với những lệnh cơ bản, sau đó dần nâng cao với việc cài đặt firewall, web server (Nginx/Apache) và tối ưu bảo mật.